کنسانتره طیور چیست؟
اگر به‌نوعی با صنعت مرغداری آشنایی داشته باشید احتمالاً واژه کنسانتره را شنیده‌اید، اما کنسانتره چیست و چه استفاده‌ای دارد؟ روش‌های مختلفی برای تهیه دان موردنیاز طیور وجود دارد که با توجه به فرهنگ حاکم بر صنعت طیور در ایران بهترین و اقتصادی‌ترین گزینه تهیه دان، استفاده از کنسانتره است، به‌نحوی‌که ریزترین اقلام جیره غذای طیور در خوراک متراکمی، به نام کنسانتره گنجانده می‌شود و سپس با بقیه اقلام جیره ترکیب و استفاده می‌شود.
در این مقاله در ابتدا توضیح خواهیم داد که کنسانتره چیست؟، سپس به تشریح مواد تشکیل‌دهنده آن می‌پردازیم، در پایان با نحوه مصرف و انواع کنسانتره آشنا خواهیم شد.
راهنمای مطالعه
- تعریف کنسانتره طیور
- اجزای تشکیل‌دهنده کنسانتره
- استفاده از کنسانتره یا تولید دان به‌صورت دستی؟
- مزایای استفاده از کنسانتره
- انواع کنسانتره
- کنسانتره مرغ گوشتی
- کنسانتره مرغ تخمگذار
- سوالات رایج در مورد کنسانتره
تعریف کنسانتره طیور:
کنسانتره یا خوراک متراکم، مجموعه‌ای از ریزمغذی‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز طیور است که با فرمولاسیون خاصی تهیه و با بقیه اقلام جیره ترکیب می‌گردد. این ماده با استفاده از دانش علم تغذیه، با فرمولی بهینه تهیه می‌شود تا مرغدار با استفاده از آن بتواند، مناسب‌ترین و اقتصادی‌ترین خوراک را با کمترین صرف وقت، تهیه نماید.
فرمولاسیون بهینه، ازلحاظ قیمت بر اساس حداقل هزینه و ازلحاظ کارایی بر مبنای حداکثر بازدهی و حداقل ضریب تبدیل است.
اجزای تشکیل‌دهنده کنسانتره طیور:
کنسانتره علاوه بر داشتن مقادیر قابل‌توجهی انرژی و پروتئین شامل مواد مختلفی مانند دی کلسیم فسفات، کربنات کلسیم (یا پودر صدف)، انواع اسیدهای آمینه :متیونین، لیزین، ترئونین و کولین کلراید، مکمل ویتامینه شامل انواع ویتامین‌هایA,D3,E,K3,B1,B2,B3,B5,B6,B9,B12 و بیوتین ، مکمل‌های معدنی شامل مواد معدنی ضروری مانند: اکسید منگنز، سولفات آهن، روی، یدات کلسیم، مس و همچنین آنتی اکسیدان و فیتاز و مولتی آنزیم می‌باشد.
فرمولی که برندهای مختلف برای تهیه کنسانتره طیور استفاده می‌کنند، ممکن است کمی باهم متفاوت باشد اما محصولات درجه‌یک، معمولاً فرمول مشابهی دارند، اما نکته‌ای که هنگام خرید کنسانتره باید موردتوجه قرار بگیرد، کیفیت پایدار و بدون تغییر این محصول در طول زمان است. به‌نحوی‌که در چندین دوره پرورش پی‌درپی، با فرض یکسان بودن شرایط، همواره نتیجه قابل‌قبول و مطلوبی گرفته شود.
برای اطلاعات بیشتر در ارتباط با اجزای تشکیل دهنده کنسانتره ها توصیه می کنیم مقاله همه چیز در ارتباط با مواد تشکیل دهنده کنسانتره طیور را مطالعه نمایید.
نحوه مصرف کنسانتره:
مرغدار با توجه به آنالیز ارائه‌شده توسط کارخانه تولیدکننده و جیره پیشنهادی دامپزشک، کنسانتره را با چند نهاده پرمصرف نظیر ذرت، کنجاله سویا، گندم و همچنین در برخی موارد روغن و نمک و دی کلسیم فسفات (یا پودر صدف) مخلوط نموده و به مصرف گله می‌رساند.
استفاده از کنسانتره یا تولید دان به‌صورت دستی؟
درگذشته نه‌چندان دور اقلام تشکیل‌دهنده کنسانتره، توسط خود پرورش‌دهنده به جیره اضافه می‌شد، اما امروزه این ماده توسط کارنخانه‌جات تولید خوراک طیور، تهیه و در اختیار مرغداران قرار می‌گیرد، البته همچنان تعدادی از پرورش‌دهندگان خود اقدام به تهیه مواد تشکیل‌دهنده کنسانتره و ترکیب آن با سایر اقلام جیره می‌کنند، اما این روش به دلیل اینکه، میکس کردن اقلام ریز، به‌صورت کاملاً همگن، نیاز به تجهیزات پیشرفته و با دقت بالا و همچنین دانش فنی به‌روز دارد و احتمال بروز خطا در فرموله کردن نیز بالاتر می‌رود، توصیه نمی‌شود.
هرگونه اشتباه در تغذیه طیور می‌تواند پیامدهای سنگین و بعضاً جبران‌ناپذیری برای مرغداران در پی داشته باشد. ایجاد تعادل بین مقادیر عناصر غذایی به‌طوری‌که در جذب هیچ‌کدام توسط طیور اختلال ایجاد نشود و تغذیه کامل با توجه به سن و نوع بهره‌برداری از مرغ، از دیگر خواص استفاده از کنسانتره آماده محسوب می‌شود.
علاوه بر همه موارد گفته‌شده، چون کلیه اقلام جیره برای تولید دان به‌صورت دستی، تک‌به‌تک و در مقادیر کمتری نسبت به کارخانه‌ها خریداری می‌شوند، قیمت تمام‌شده ممکن است اقتصادی نباشد.
مزایای استفاده از کنسانتره:
- سهولت در ساخت دان
- صرفه‌جویی در زمان و هزینه
- کاهش چشمگیر خطای انسانی و هدر رفت مواد اولیه جیره
- میکس بهتر مواد و کاهش عدم یکنواختی گله
- بهبود ضریب تبدیل پایان دوره
- اثرگذاری بهتر داروها
عوامل مؤثر بر تولید یک کنسانتره طیورِ باکیفیت:
بالا بودن کیفیت مواد اولیه مورداستفاده:
هرچقدر که مواد اولیه به‌کاررفته در کنسانتره از کیفیت بالاتری برخوردار باشند، مسلماً کنسانتره تولیدی نیز کیفیت بالاتری خواهد داشت.
استفاده از فرمول بهینه و منطبق با نیاز پرنده:
فرمول کنسانتره باید علاوه بر اینکه منطبق با نیاز پرنده باشد، صرفه اقتصادی نیز داشته باشد تا هزینه اضافی به مرغدار تحمیل نشود.
استفاده از پیشرفته‌ترین و به‌روزترین تجهیزات میکس و تولید کنسانتره:
حتی اگر کیفیت مواد اولیه بالا و فرمول نیز بهینه باشد اما تجهیزات و ادوات ساخت کنسانتره، مستهلک و قدیمی باشند، محصول تولیدشده از کیفیت بالایی برخوردار نخواهد بود و همگن و یکدست نمی‌گردد.
انواع کنسانتره
1) ازلحاظ غلظت
رایج‌ترین غلظت‌های کنسانتره در کشور ما معمولاً غلظت‌های 1.25 درصد ،2.5 درصد و 5 درصد می‌باشد. درواقع این اعداد، نشان‌دهنده میزان درصد استفاده‌ی کنسانتره، در جیره می‌باشد.
- کنسانتره 1.25 درصد
میزان مورداستفاده از کنسانتره 1.25 درصد در جیره، 12.5 کیلوگرم در هر تن دان نهایی می‌باشد.
- کنسانتره 2.5 درصد
میزان مورداستفاده از کنسانتره 2.5 درصد در جیره، 25 کیلوگرم در هر تن دان نهایی می‌باشد.
- کنسانتره 5 درصد
میزان مورداستفاده از کنسانتره 5 درصد در جیره، 50 کیلوگرم در هر تن دان نهایی می‌باشد.
2) ازلحاظ نوع بهره‌برداری و نژاد پرنده مورد پرورش:
کنسانتره مورداستفاده برای طیور تخمگذار و طیور گوشتی به دلیل نوع بهره‌برداری متفاوت(در طیور گوشتی، گوشت مرغ و در طیور تخمگذار، تخم‌مرغ) و همچنین عدم یکسان بودن طول دوره و نیازهای تغذیه‌ای، متفاوت می‌باشد.
کنسانتره مرغ گوشتی
طیور گوشتی باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن(حدود 45 روز) به بالاترین وزن با استفاده از بهینه‌ترین فرمول جیره غذایی دست یابند، نوع کنسانتره مورداستفاده این طیور برحسب سن و نژاد نیز تغییر می‌یابد، سویه‌های مرغ گوشتی صنعتی رایج در ایران عبارت‌اند از:
راس ( ROSS 308)، کاب(COB 500)، آربوراکرز (A+) و آرین که با توجه به نیازمندی‌های هر نژاد و همچنین سن پرنده اجزای تشکیل‌دهنده کنسانتره ها تغییر می‌کند.
در صفحه کنسانتره گوشتی شرکت کیمیا کاو بامداد می‌توانید از آنالیز و فرمول جیره مصرفی انواع مختلف کنسانتره طیور گوشتی اطلاع پیدا کنید،پیشنهاد می‌کنیم با مراجعه به این صفحه از نحوه خرید و قیمت کنسانتره گوشتی نیز، باخبر شوید.
کنسانتره مرغ تخمگذار
طیور تخمگذار، دوره پرورش طولانی‌تری دارند(حدود دو سال) که در طی این دوره برای داشتن بهترین راندمان تخم‌گذاری، احتیاجات غذایی موردنیاز آن‌ها، متفاوت می‌باشد. برای مثال پولت های جوان در مرحله رشد(قبل ازسه ماهگی) نیاز به بسیار سطوح پایین‌تری از کلسیم در مقایسه با مرغان تخمگذار دارند.
کنسانتره تخمگذار معمولاً بر اساس سن پرنده و دوره پرورش به سه دسته متفاوت تقسیم می‌گردد:
- کنسانتره دوره پرورش( از صفر معمولاً تا حدود 3 ماهگی)
- کنسانتره دوره پیک تخم‌گذاری
- کنسانتره دوره پس از پیک
که با توجه به نیاز متفاوت پرنده در هر دوره، فرمول کنسانتره نیز تغییر می‌کند.
همچنین کنسانتره نژادهای مختلف تخمگذار، تفاوت‌هایی در اجزای تشکیل‌دهنده خوددارند، برای اطلاع از نیازهای تغذیه‌ای سویه مختلف تخمگذار تجاری و کنسانتره مناسب آن‌ها پیشنهاد می‌کنیم روی لینک هر سویه کلیک کنید.
نژادهای مرغ تخمگذار صنعتی رایج در ایران عبارت‌اند از: هایلاین (Hy line)، بُوَنز(Bovans)، ال اس ال(LSL)، نیک چیک(Nick Chick) و شیوِر(Shaver)
نکته مهم: برخی کنسانتره‌های طیور فرمول‌های اختصاصی‌تری دارند که این فرمول‌ها حاوی ترکیباتی هستند که بدن طیور را قوی‌تر می‌کنند و موجب پیشگیری از ابتلا به بیماری و همچنین کاهش اثر بیماری‌ها می‌گردند.سری کنسانتره‌های پیشگیری و کنترل، طیور تخمگذار شرکت اصیل نیز بر این مبنا تولید شده‌اند . کنسانتره پیشگیری از استرس گرمایی، کنسانتره پیشگیری از نقرس، کنسانتره پیشگیری از کبد چرب و کنسانتره پیشگیری و درمان رد مایت.
رایج‌ترین سؤالات در مورد کنسانتره:
- کنسانتره چیست؟
کنسانتره یا خوراک متراکم ،مجموعه‌ای از ریزمغذی‌ها،ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز طیور است که با فرمولاسیون خاصی تهیه و با بقیه اقلام جیره توسط مرغدار ترکیب می‌گردد.
- نحوه مصرف کنسانتره طیور چگونه است؟
مرغدار با توجه به آنالیز ارائه‌شده توسط کارخانه تولیدکننده و جیره پیشنهادی دامپزشک، کنسانتره را با چند نهاده پرمصرف نظیر ذرت، گنجاله سویا، گندم و همچنین در برخی موارد روغن و نمک و دی کلسیم فسفات (یا پودر صدف) مخلوط نموده و به مصرف گله می‌رساند.
- از کنسانتره استفاده کنیم یا خودمان دان تولید کنیم؟
روش تولید دان به‌صورت دستی، به دلیل اینکه، میکس کردن اقلام ریز، به‌صورت کاملاً همگن، نیاز به تجهیزات پیشرفته و با دقت بالا و همچنین دانش فنی به‌روز دارد و احتمال بروز خطا در فرموله کردن را بالاتر می‌برد، توصیه نمی‌شود.
