عوامل موثر بر میزان مصرف خوراک در جوجه گوشتی
عوامل زیادی بر میزان مصرف خوراک در جوجه گوشتی تأثیر می گذارد و از این رو سطح دریافت مواد مغذی توسط آنها و در نتیجه کارایی طیور را تعیین می کند. هرچند طیف این عوامل بسیار گسترده است، اما در این مقاله، تمرکز ما بر فاکتورهای مدیریتی و محیطی، فاکتورهای تغذیه ای و همچنین ویژگی های فیزیکی خواهد بود.
در این مقاله مروری بر عوامل تاثیرگذار بر میزان مصرف خوراک در جوجه های گوشتی، مانند اندازه و تراکم گله، دمای محیط،برنامه نوری،تهویه، طعم و شکل فیزیکی خوراک و عوامل ضد تغذیه ای، سن و جنسیت، حجم دستگاه گوارش، ودر نهایت میزان پوشش پر و سلامت در پرندگان خواهیم داشت. با ما همراه باشید.
فاکتورهای مدیریتی و محیطی:
نحوه مدیریت یک مرغداری نقش مهمی در کنترل میزان مصرف خوراک دارد. بنابراین پرورش دهندگان طیور، باید همواره در جریان فناوری و کارهای تحقیقاتی جدید با هدف بهینه‌سازی شیوه‌های مدیریتی برای مصرف و استفاده بهتر از خوراک باشند.
در ادامه چند فاکتور مدیریتی بسیار تاثیرگذار در میزان مصرف خوراک را بررسی خواهیم کرد:
تراکم گله
حصول اطمینان از فضای مناسب خوراک برای تراکم پرنده در حال رشد در سالن، بسیار مهم است، مطالعات نشان داده است که میزان مصرف خوراک در جوجه‌های گوشتی، تحت تأثیر نرخ بالای تراکم در گله (30-40 کیلوگرم بر مترمربع) قرار می‌گیرد این مسئله در مقایسه با تراکم متوسط (24 کیلوگرم بر متر مربع) و حتی در شرایطی که فضای کافی برای تغذیه در اختیار پرندگان باشد هم تاثیرگذار خواهد بود.
دلیل این امر این است که، عمدتاً تنش گرمایی، سطح آمونیاک و میزان شیوع بیماری ها در گله های با تراکم بالا افزایش می یابد درحالیکه سطح دسترسی به خوراک کاهش پیدا میکند. البته باید توجه داشت که بسیاری از این مشکلات را می توان با تهویه مناسب و سایر شیوه های مدیریتی کاهش داد.
اندازه گله
مطالعات نشان داده احتمالاً به دلیل مدیریت بهتر توسط صاحبان گله‌های بزرگ از هدر رفتن بی مورد خوراک جلوگیری می‌شود.
دمای محیط
اگر دمای محیط خیلی پایین باشد، پرنده‌ها فعال نخواهند بود، آنها در کنار یکدیگر جمع می‌شوند و کمتر برای خوردن غذا و آب خواهند رفت، علاوه بر آن مقداری از انرژی غذای مصرف شده، برای حفظ دمای بدن به جای رشد استفاده خواهد شد. از طرف دیگر اگر دما خیلی زیاد هم باشد، پرنده از انرژی بدست آمده از خوراک مصرفی برای خنک ماندن (نفس نفس زدن و غیره) استفاده می کند. در این شرایط، بازده خوراک بدتر خواهد بود، زیرا پرنده تمایلی به خوردن غذا ندارد و بنابراین منجر به کاهش مصرف خوراک و گرسنگی نیز می‌شود.
تهویه
تهویه در سالن پرورش یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر میزان مصرف خوراک در جوجه های گوشتی است، که اغلب مورد غفلت قرار می گیرد، باید توجه داشت که تهویه صحیح همیشه با توجه به رفتار پرنده ها در سالن باید انجام شود.
روشنایی و برنامه نوری
روشنایی یکی از عواملی است که پرورش دهنده بر آن کنترل دارد و یک عامل محرک کلیدی برای تحریک مصرف خوراک در جوجه های گوشتی است. شدت نور کافی در طول 7 تا 10 روز اول پس از جوجه ریزی، برای تحریک جوجه ها، به خوردن، نوشیدن و حرکت راحت کمک می کند. نکته مهمی که نباید از آن غافل شد این مسئله است که میزان روشنایی کمتر از 5 لوکس (0.5 fc) می تواند تأثیر منفی بر مرگ و میر، FCR و میزان مصرف خوراک بگذارد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد برنامه نوری و همچنین ضریب تبدیل روی این لینکها کلیک کنید:
ضریب تبدیل(FCR) و راه های بهبود آن
- رنگ نور
رنگ نور نیز بر مصرف خوراک و نرخ رشد تأثیر می گذارد. به طور کلی، پرندگان ترجیح می دهند غذا را در زیر نور سفید مصرف کنند زیرا به آنها کمک می کند تا تفاوت های بافتی را که در رنگ های مختلف نمی بینند شناسایی کنند. در برخی موارد، ممکن است پرورش دهندگان طیور از رنگ‌های روشن دیگری نیز برای کاهش انواع مشکلات تولید استفاده کنند. برای مثال، نور قرمز ممکن است برای کنترل کانیبالیسم استفاده شود، زیرا پرندگان نمی توانند محرک خون را در زیر نور قرمز ببینند. در موارد دیگر، نورهای آبی یا سبز ممکن است برای آرام نگه داشتن پرندگان استفاده شود و از این رو بسیاری از ضررهای ناشی از بیش فعالی را کاهش دهند.
سر و صدا
جوجه ها در یک فارم ممکن است در برخی موارد، در معرض استرس صوتی ناشی از منبع خارجی (مانند برخاستن یا فرود هواپیما در فرودگاه های نزدیک) یا از منابع داخلی (مانند ژنراتورهای برق، تجهیزات تهویه و غیره) قرار گیرند.
اگر سطح سر و صدا بیش از اندازه باشد(بالای 85 دسی‌بل)، استرس با زمان طولانی قرار گرفتن در معرض صدا تشدید می شود. در این حالت، عملکرد خوراک مصرفی به دلیل تغییرات در عملکردهای عصبی و غدد درون ریز که بر زمان ماندن و سرعت عبور غذا از دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد، حدود 15 تا 25 درصد کاهش می‌یابد و همچنین بر میزان مصرف خوراک نیز تأثیر می‌گذارد.
2-فاکتورهای تغذیه ای
زمانی که جوجه ها به سالن پرورش می رسند، باید فوراً به غذا و آب تمیز و تازه، دسترسی داشته باشند، این امر برای به حداکثر رساندن پتانسیل و توان ژنتیکی در جوجه مدرن امروزی ضروری است. در ادامه چند نکته کلیدی برای اطمینان از مصرف کافی و حفظ عملکرد، آورده شده است.
شکل فیزیکی خوراک
در پرندگان بدلیل کمتر بودن تعداد جوانه های چشایی) برخلاف پستانداران(، خواص بصری و بافتی غذا تأثیر بسیار بیشتری نسبت به طعم و بوی غذا بر میزان مصرف خوراک دارد. به همین دلیل اگر پرنده خوراک را با چشم خود به عنوان غذا تشخیص ندهد، به راحتی غذا نمی خورد. پرندگان به شکل غذا حساس هستند. هنگامی که آنها به یک شکل فیزیکی از ارائه غذا عادت کردند، در صورت ارائه نوع دیگر، به مدت زمانی برای سازگاری نیاز دارند.
شکل خوراک ارائه شده به طیور، تأثیر عمده ای بر میزان مصرف خوراک دارد. خوراک پلت معمولاً منجر به افزایش مصرف جیره می شود و همچنین رشد و کارایی خوراک را بهبود می بخشد.
پرندگان زمان بیشتری را صرف خوردن خوراک به شکل مش و کرامبل در مقایسه با پِلت می کنند، این امر باعث می شود، با استفاده از پلت در جیره طیور، انرژی کمتری صرف تغذیه می شود و متعاقبا انرژی بیشتری برای رشد حفظ می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با انواع شکل ارائه خوراک به طیور، خواندن مقاله همه چیز درباره انواع روش های تهیه دان در مرغداری را توصیه می کنیم.
طعم خوراک
برخی از مواد غذایی طبیعی، برای جوجه ها نسبتاً نامناسب هستند زیرا خوش طعم نیستند. به عنوان مثال، جوجه ها استقبال و علاقه بیشتری به جیره های حاوی ذرت در مقایسه با جیره های سرشار از جو و گندم از خود نشان میدهند. آنها همچنین تمایل دارند از رژیم های غذایی حاوی مواد غیرعادی مانند انواع ضایعات فرآوری میوه‌ها، گیاهان دریایی و غیره در مقایسه با رژیم های غذایی عادی که مواد مغذی اولیه را از مواد خوراک طبیعی تامین می کنند، دوری کنند.
اما حتی در خوراک‌های طبیعی خوش‌خوراک نیز، باز هم ممکن است فاکتورهای فساد وجود داشته باشد که به دلیل ترش شدگی چربی‌ها، ماندگی قندها و پوسیدگی پروتئین‌ها (علی الخصوص زمانی که خوراک به مدت طولانی در انبار بوده است) بر طعم‌دهی تأثیر منفی می گذارد. ماندگی این مواد مغذی مهم، باعث ایجاد طعم و بویی می شود که توسط پرندگان قابل قبول نیست و عامل کلیدی در راندمان ضعیف خوراک است.
عوامل ضد تغذیه ای
جوجه هایی که از سویای خام (بدلیل وجود فاکتورهای ضد تغذیه ای) تغذیه می شوند، اغلب با کاهش مصرف و راندمان کم خوراک روبرو هستند. بنابراین هنگام تلاش برای دستیابی به مصرف بهینه و عملکرد بهتر ، مقدار سویای خام در جیره باید محدود شود.
تامین آب
مصرف آب با مصرف خوراک همبستگی دارد، بنابراین هر گونه کاهش در مصرف آب، به دلیل خرابی در منبع آب یا کمبود فضای آبخوری منجر به کاهش مصرف خوراک در جوجه ها می شود.
3-ویژگی های فیزیکی:
تعدادی از فاکتورهای فیزیکی که ارتباط نزدیکی با مصرف خوراک دارند، عبارتند از:
حجم دستگاه گوارش
جوجه هایی که دستگاه گوارش آنها نسبت به کل توده بدن در دوران جنینی رشد بیشتری دارد، حجم بیشتری از خوراک را برای پر کردن ظرفیت کامل دستگاه گوارش خود مصرف می کنند. سطح پرز معده آنها نیز حدود 20 برابر بیشتر است که این امر به نوبه خود قابلیت هضم را افزایش می دهد و در نتیجه راندمان مصرف خوراک را بهبود می بخشد.
ژن‌ها و هورمون‌ها
برخی از ژن ها و هورمون ها (برای مثال لپتین و یا T3) به تنظیم اشتها از طریق عملکرد آن در غده هیپوتالاموس کمک می‌کنند.
پوشش پر
برخی از طیور به دلیل نوک زدن، سایش و یا پوست اندازی، پرهای خود را در قسمت های بزرگی از بدن خود از دست می دهند. در نتیجه، این مسئله موجب کاهش عایق حرارتی طبیعی پوست و افزایش اتلاف حرارت از پرنده می‌شود. این امر با پوشش ضعیف پر در گردن و پشت کمر بیشتر مشکل ساز می‌شود، زیرا این قسمت ها در مقایسه با سینه یا پاها بیشتر در معرض محیط هستند.
در نتیجه این کاهش پرها، موجب افزایش مصرف خوراک برای جبران مقدار انرژی از دست رفته در راستای حفظ گرما خواهد شد. به ویژه اگر جوجه ها در 50٪ از زمان نگهداری در معرض دمای کمتر از 20 درجه سانتیگراد قرار بگیرند.
جنسیت پرندگان
راندمان تغذیه در جوجه های گوشتی ماده معمولاً بعد از حدود 30 روزگی، کمتر از پرندگان نر با همان وزن خواهد بود. این امر به این دلیل است که بدن پرندگان ماده، چربی بیشتری ذخیره می کند. چربی 9برابر بیشتر از ماهیچه برای تولید انرژی به مواد غذایی نیاز دارد. دلیل این امر این است که چربی حاوی انرژی بیشتری نسبت به پروتئین در واحد وزن است و مهمتر از آن اینکه عضله ها تنها حدود 20 درصد وزنی از پروتئین دارند و بقیه آن آب است. به همین دلیل معمولاً رشد جوجه های گوشتی ماده بیشتر از 45 روز غیراقتصادی خواهد بود.
سن پرندگان
با افزایش سن پرندگان، راندمان خوراک آنها بدتر می شود. این وضعیت صرفاً به این دلیل است که پرندگان سنگین وزن برای حفظ توده بدن خود از مقادیر بیشتری از غذا باید استفاده کنند و این غذای اضافی برای رشد پرنده استفاده نخواهد شد.
سلامت پرندگان
بدیهی است که یک پرنده ناسالم بازده غذایی ضعیفی دارد. دلیل اصلی این امر این است که مصرف خوراک کاهش می‌یابد و همچنین نسبت بیشتری از خوراک برای حفظ بدن و مبارزه با بیماری استفاده می‌شود.