عوامل موثر بر FCR چه مواردی هستند؟

از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر ضریب تبدیل خوراک: ژنتیک، سن پرنده، کیفیت خوراک مصرفی و روش مدیریت را می توان نام برد.

ضریب تبدیل خوراک و روش های بهبود آن در طیور

در پرورش طیور، راندمان خوراک، یک متغیر اصلی برای تعیین هزینه هر کیلوگرم گوشت طیور (مرغ، بوقلمون و …) است. بسته به کشور و گونه مورد نظر، نسبت هزینه خوراک در جیره جوجه های گوشتی از 40 تا 70 درصد متغیر است. ضریب تبدیل خوراک، همیشه یک معیار بسیار مفید برای تعیین سودآوری یک فارم است. اگر هدف شما افزایش درآمد مرغداری خود باشد، مهم است که بدانید چگونه هزینه های خوراک را کاهش و ضریب تبدیل خوراک را بهبود دهید. برای این منظور و اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.در این مقاله در ابتدا مفهوم ضریب تبدیل خوراک را تعریف کرده، سپس نحوه محاسبه و عوامل تاثیرگذار بر آن را بررسی می کنیم و در پایان به روش های بهبود ضریب تبدیل خوراک در طیور می پردازیم.

راهنمای مطالعه:

ضریب تبدیل خوراک (FCR) چیست؟
چگونه ضریب تبدیل خوراک (FCR) را برای طیور گوشتی محاسبه کنیم؟
عوامل موثر بر FCR
چگونه ضریب تبدیل غذایی را در طیور بهبود دهیم؟
کاهش هزینه خوراک
مهم ترین عواملی که بر ضریب تبدیل در طیور تأثیر منفی می گذارد

ضریب تبدیل خوراک (FCR) در پرورش طیور چیست؟

ضریب تبدیل خوراک Feed Conversion Ratio (FCR)، معیاری است برای مشخص کردن اینکه یک گله چه مقدار از خوراک مصرفی را به وزن زنده تبدیل می کند. نسبت تبدیل در طیور به عنوان رابطه بین مقدار خوراکی که یک مرغ می خورد و مقدار گوشتی که این مرغ تولید می کند، تعریف می شود. به عبارت دیگر، FCR برابر است با تقسیم ورودی بر خروجی. برای تولیدکنندگان جوجه های گوشتی، FCR 1.6 به این معنی است که جوجه های آنها به ازای هر 1.6 کیلوگرم خوراک مصرفی، 1 کیلوگرم وزن اضافه می کنند. هر چه FCR کمتر باشد، طیور در تبدیل خوراک به گوشت کارآمدتر هستند. ضریب تبدیل خوراک، راندمان یا بازده مدیریت یک گله را در یک دوره پرورشی برای ما بازگو می کند.

جوجه ها می توانند غذا را به صورت بسیار کارآمد به گوشت تبدیل کنند. جوجه های گوشتی مدرن از نظر ژنتیکی اصلاح شده و توسعه یافته‌اند تا در بازه زمانی بسیار کوتاه و با استفاده از تمام مواد مغذی به طور موثر وزن اضافه کنند. تولیدکنندگان طیور توانسته اند ضریب تبدیل خوراک خود را از تولید پرنده ای با وزن 2 کیلوگرم در 70 روز با FCR 2.5 در دهه 1980 ،به پرنده ای با وزن مشابه در 29 روز با FCR 1.5 کاهش دهند. این بدان معنی است که خوراک کمتری برای تولید گوشت و تخم مرغ بیشتر، استفاده می شود.

چگونه ضریب تبدیل خوراک (FCR) برای طیور را محاسبه کنیم؟

برای محاسبه FCR، مقدار خوراک مصرفی و میزان وزن زنده باید مشخص باشد. فرمول محاسبه FCR به صورت زیر است:

نسبت تبدیل خوراک (FCR)= مقدار خوراک مصرف شده(در یک بازه زمانی مشخص) ÷ مقدار وزن زنده طیور(در همان بازه زمانی)

مقدار خوراک مصرف شده و هم چنین مقدار وزن زنده، بر حسب کیلوگرم محاسبه می شود.
بین ضریب تبدیل و وزن مرغ رابطه معکوس وجود دارد،هر چه وزن مرغ بیشتر باشد ضریب تبدیل کمتر است.
مقادیر FCR کمتر، نشان دهنده راندمان بالاتر است.

مثال:مثلاً اگر مرغ 4 کیلوگرم خوراک مصرف کند و وزن آن در پایان چرخه تولید 2 کیلوگرم باشد، این بدان معناست که ضریب تبدیل 2 است) 2=2 ÷ 4) ، اما اگر یک جوجه گوشتی برای تولید 3 کیلوگرم گوشت 5 کیلوگرم خوراک مصرف کرده باشد، FCR 1.67 است. (یعنی 5 کیلوگرم تقسیم بر 3 کیلوگرم)، که ضریب تبدیل 1.67 بهتر از 2 است.

عوامل موثر بر FCR

ژنتیک:

برخی از جانوران این توانایی طبیعی را دارند که نسبت به سایر جانوران از همان گونه، خروجی بیشتری از مقدار خوراک کمتر تولید کنند. به عنوان مثال، نژادهای مرغ های گوشتی با رشد سریع (مانند راس و کاب و پلاس) می توانند به مراتب بیشتر از نژادهای آهسته رشدی مانند آرین، گوشت تولید کنند.

مقالات مرتبط: برنامه نوری نژادهای مختلف مرغ گوشتی

سن:

حیوانات جوان، سریعتر از حیوانات بالغ رشد می کنند، بنابراین FCR کمتری دارند. یک مرغدار می تواند با فروش پرندگان خود قبل از رسیدن به سنین بالاتر، از این ویژگی برای افزایش سود خود استفاده کند. به این ترتیب از سرعت رشد سریع و هزینه خوراک کمتر بهره مند می شود.

کیفیت خوراک:

کیفیت خوراکی که به حیوان داده می شود تأثیر زیادی بر توانایی تبدیل غذای طیور دارد، پرندگانی که با جیره ای تغذیه شوند که نیازهای غذایی آنها را برآورده کند، FCR کمتری خواهند داشت. به همین منظور استفاده از کنسانتره برای تهیه دان در مرغداری توصیه می شود، کنسانتره بهترین و اقتصادی ترین روش تامین خوراک در مرغداری هاست. کنسانتره برای برآوردن نیازهای غذایی در مراحل مختلف رشد فرموله شده است.

کنسانتره‌های شرکت کیمیاکاو بامداد، با ضریب تبدیلی معادل 1.7 ،یکی از بهترین گزینه ها برای خوراک طیور محسوب می شود، برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به کنسانتره های کیمیاکاو روی لینک کنسانتره کلیک کنید.

روش مدیریت:

این عامل به رفاه پرندگان مربوط می شود. آیا پرندگان به خوبی از دمای بالا، سرما، باران و غیره محافظت می شوند؟ طیور در هوای سرد، برای گرم نگه داشتن خود غذای بیشتری می خورند که این امر منجر به FCR بالاتری نسبت به زمانی که هوا مناسب است می شود.

آیا غذا و آب پاکیزه به راحتی و به میزان کافی در دسترس جوجه ها قرار دارد؟ سیستم تغذیه خود را روزانه بررسی کنید تا مطمئن شوید که به خوبی کار می کند. مراقب مناطقی باشید که ممکن است هدر رفت خوراک در آنجا رخ دهد. درابتدای دوره پرورش سطح خوراک را در داخل دانخوری ها بالا نگه دارید تا جوجه های جوان به راحتی تغذیه کنند، اما با رشد آنها، باید سطح غذا را پایین بیاورید تا از هدر رفتن دان جلوگیری کنید.

آبی که به پرندگان ارائه می شود باید تمیز و تازه باشد. توجه داشته باشید، کاهش در مصرف آب، منجر به کاهش مصرف خوراک و افزایش FCR می شود.

آیا تهویه و جریان هوا در سالن مناسب است؟ در یک فارم با تهویه ضعیف آمونیاک و سایر گازهای سمی تجمع پیدا می کنند، بسیاری از مطالعات نشان داده اند که سطح آمونیاک بیش از 25 ppm بر FCR تأثیر منفی می گذارد.

آیا اقداماتی برای محافظت در برابر آلودگی و بیماری ها در نظر گرفته اید؟ بدون شک، سلامت پرنده بر FCR آن تأثیر می گذارد زیرا جوجه های بیمار به خوبی رشد نمی کنند.

همه اینها و موارد دیگر می توانند بر FCR تأثیر بگذارند.

چگونه ضریب تبدیل غذایی را در طیور بهبود دهیم؟

اگر جوجه ها به خوبی مدیریت شوند، کارایی بالایی خواهند داشت. کلید دستیابی به یک FCR خوب این است که بتوانیم عوامل اساسی موثر بر عملکرد طیور و همینطور روش‌های مدیریتی که می‌توانند به بهبود FCR کمک کنند، را درک کنیم. در اینجا برخی از مواردی که می‌توان برای بهبود FCR انجام داد، را بررسی خواهیم کرد.

- اجتناب از آلودگی در انبارهای خوراک

کپک ها مواد مغذی ارزشمند را مصرف می کنند و مایکوتوکسین تولید می کنند. خوراک کپک زده نه تنها خوش طعم نیست، بلکه سمی نیز هست. معمولا خوراک طیور در انبارهایی که هرگز تمیز نمی شوند، ذخیره می‌شود. در آب و هوای مرطوب و گرم، رشد کپک به راحتی رخ می دهد، حتی در انبارهای به ظاهر خالی، لکه های خوراک کپک زده قدیمی (چسبیده به سطوح داخلی انبارها) می تواند عاملی برای آلوده سازی انباشت های بعدی باشد.به همین دلیل نباید از بازرسی دوره ای انبارها و تمیز کردن آنها به طور کامل، غافل شد.

مقالات مرتبط: استرس گرمایی و تغذیه طیور در هوای گرم

از دانخوری‌هایی استفاده کنید که خوراک را هدر نمی دهند:

ممکن است خرید دانخوری‌هایی که هدر رفت دان را به حداقل می‌رسانند، بدیهی به نظر برسد، اما کم کردن هزینه ها یک عامل جذاب است که اغلب باعث می‌شود در درازمدت چیزی را که کارایی کمتری دارد، خریداری کنیم. علاوه بر آن دانخوری ها باید مدیریت هم شوند (تمیز کردن، نحوه قرار دادن، فواصل بین دانخوری ها، تعداد دانخوری ها و غیره). عاملی که کارایی خوراک را به شدت افزایش می دهد، قرار دادن صحیح آبخوری ها در نزدیکی دانخوری است، اما نه آنقدر نزدیک که باعث فساد خوراک شود.

استفاده از برنامه نوری مناسب:

با توجه به اینکه طیور گوشتی با حداکثر ظرفیت پتانسیل ژنتیکی خود یا نزدیک به آن تغذیه می شوند، خوراکی که آنها مصرف می کنند زمان محدودی برای تعامل با آنزیم های گوارشی دارد و در نتیجه قابلیت هضم غذا کاهش می یابد. استفاده از یک برنامه نوری مناسب به پرندگان اجازه می دهد تا غذای خود را در هنگام استراحت به طور کامل هضم کنند (همچنین کارایی تغذیه را بهبود می بخشد زیرا پرندگان بی هدف راه نمی روند). برای اطلاعات بیشتر در مورد برنامه نوری مناسب و جدول نوری نژادهای مختلف مرغ گوشتی، توصیه می کنیم مقاله همه چیز در مورد برنامه نوری مرغ گوشتی را مطالعه بفرمایید.

از طولانی شدن دوره پرورش اجتناب کنید:

به خاطر داشته باشید که با افزایش سن پرندگان، بازده خوراک بدتر می شود. این بیشتر به این دلیل است که با طولانی شدن دوره پرورش، هر روز به توده بدنی پرندگان اضافه می شود و نگهداری این توده به انرژی و پروتئین بیشتری نیاز دارد. بنابراین، نگهداری طولانی مدت از پرندگان برای رسیدن به وزن های بالاتر، از لحاظ راندمان خوراک، بهینه نیست.

پرندگان را سالم نگه دارید:

طیور بیمار به خوبی رشد نمی کنند و اگر رشد نکنند، بازده خوراک آنها هرگز ایده‌آل نیست. معمولا پرندگانِ بیمار به اندازه پرندگان سالم غذا نمی خورند و آنچه می خورند هم معمولاً برای مبارزه با بیماری استفاده می‌شود. علاوه بر این، سیستم بدنی آنها حتی ممکن است پروتئین های ماهیچه ای را تجزیه کند، که این امر وزن بدن آنها را کاهش می دهد و بازده خوراک را به بدترین حالت ممکن میرساند. در مقابل، طیور سالم، به ویژه آنهایی که سیستم گوارشی بسیار سالمی دارند، از مواد مغذی موجود در خوراک با حداکثر کارایی استفاده می کنند.

علائم اصلی بیماری را به دقت مشاهده کنید و جوجه های بیمار را به سرعت درمان کنید. از واکسن ها و داروها با دقت استفاده کنید زیرا واکنش های ناشی از تجویز نادرست نیز می تواند بر افزایش وزن و ضریب تبدیل تأثیر بگذارد.

رعایت دمای مناسب

دما یک عامل رایج است که بر نرخ تبدیل خوراک تأثیر می گذارد. پرندگان موجوداتی خونگرم هستند. این بدان معنی است که آنها بدون توجه به دمای محیط، دمای بدن خود را از نظر متابولیکی تنظیم یا تثبیت می کنند.

در هوای سرد، جوجه ها غذای بیشتری مصرف می کنند تا انرژی بیشتری تولید کنند و این انرژی تولید شده برای گرم کردن و حفظ دمای طبیعی بدن استفاده می شود و برای تولید گوشت مصرف نخواهد شد. دمای مطلوب به جوجه های گوشتی این امکان را می دهد که به جای استفاده از غذا برای تنظیم دمای بدن، از این مواد مغذی، برای وزن گرفتن استفاده کنند.

علاوه بر آن، اگر دمای بدن جوجه‌ها بسیار بالا باشد، خوراک کمتری مصرف می‌کنند و آن را با کارایی کمتری به گوشت تبدیل می‌کنند، زیرا مکانیسم خنک‌کننده بیولوژیکی آنها (هموستاز) در هوای گرم به انرژی نیاز دارد، درست مانند مکانیسم گرمایشی که در هوای بسیار سرد استفاده می‌کنند.

مقالات مرتبط: مواد تشکیل دهنده کنسانتره طیور

نکته قابل توجه دیگر در رابطه با دما این است که، هنگامی که پرندگان غذا مصرف می کنند، دمای بدن در نتیجه فرآیند متابولیکی که در طول هضم اتفاق می افتد، افزایش می یابد. به همین دلیل نباید در ساعات گرم روز به جوجه ها غذا داد. بهتر است صبح زود و هنگام غروب که دما معمولاً کمی خنک‌تر است، جوجه ها را تغذیه کنید. این امر، باعث بهبود FCR و همچنین کاهش مرگ و میر می شود.

جلوگیری از ایجاد استرس

جوجه هایی که در یک محیط بدون استرس و آرام پرورش داده می شوند در مقایسه با جوجه هایی که در یک محیط پر سر و صدا و پر استرس پرورش می یابند، بسیار بهتر پیشرفت می کنند.

استرس بیش از حد باعث می شود جوجه ها انرژی بیشتری مصرف کنند و در نتیجه رشد و تبدیل خوراک تحت تاثیر قرار گیرد. به همین دلیل، هنگام انجام کارهای روزانه در فارم باید دقت کرد تا از ایجاد سرو صدای زیاد و مزاحمت برای جوجه ها اجتناب شود. فعالیت های غیرضروری، باعث می شود جوجه ها انرژی‌ای که باید برای افزایش وزن مصرف شود را هدر دهند.

کاهش هزینه خوراک:

ضریب تبدیل خوراک (FCR) مصرف خوراک در واحد خروجی (تخم مرغ، گوشت) را اندازه گیری می کند. هر چه FCR کمتر باشد هزینه خوراک، کمتر می شود. حیوانات با FCR پایین، در تبدیل خوراک به خروجی کارآمدتر هستند. بنابراین اگر می خواهید هزینه تولید خود را کاهش دهید، همیشه به راه هایی فکر کنید که می توانید FCR را کاهش دهید.

البته بدیهی است که همه مواردی که در بالا به آنها اشاره شد در همه مرغداری ها قابل اجرا نیستند. اما، حتی اگر یکی از این موارد در نظر گرفته شود و بازده خوراک اندکی بهبود یابد، به معنای افزایش سودآوری است، به خصوص که همه موارد فوق، اقدامات معمول مدیریتی هستند.

مهم ترین عواملی که بر ضریب تبدیل در طیور تأثیر منفی می گذارد عبارتند از:

عدم تعادل غذایی صحیح در خوراک، مانند افزایش نسبت پروتئین و یا افزایش انرژی و این موضوع ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در کبد و کلیه شود.
استفاده از جیره ای که حاوی درصد کافی آمینو اسید و پروتئین نباشد، که بر عدم رشد عضلانی تاثیر می گذارد و منجر به عدم تشکیل صحیح گوشت در طیور می شود.
استفاده از خوراک هایی که ویتامین ها، مکمل های غذایی و مواد معدنی لازم را ندارند، بویژه عدم استفاده از کنسانتره در خوراک.
استفاده از جیره ای که حاوی درصد بالای فیبر یا سبوس باشد، که ممکن است باعث اسهال گله شود.
استفاده از جیره‌ی بی کیفیت حاوی درصد بالایی از قارچ که منجر به کاهش ایمنی و ابتلای گله به بیماری های کبد، کلیه و روده می شود.
ابتلای گله به کلستریدیا، کوکسیدیوز و غیره.

درمان دارویی اشتباه گله با استفاده از آنتی بیوتیک، این امر بر فلور طبیعی معده تاثیر گذاشته و باعث عدم تعادل در آن و ایجاد بیماری های روده ای می شود.
استفاده از آب آلوده برای آشامیدن یا آب سخت و عدم تعویض روزانه آن، که باعث بیماری در گله می شود.
عدم استفاده از دانخوری به تعداد کافی، که باعث می شود خوراک به خوبی به برخی از طیور نرسد و در نتیجه منجر به کاهش وزن شود.
استفاده از جیره بی کیفیتی که حاوی مواد سخت هضم باشد، در نتیجه مشکلات روده ای ایجاد می شود– که منجر به کاهش وزن می شود.